વી હેવ વ્હોટ વી હેવ વ્હેન વી હેવ ઈટ (Life-Line Series)

બે બહેનપણીઓ હતી. હોસ્ટેલ સ્કૂલમાં સાથે ભણેલી ને જોગાનુજોગ એક જ કોલેજમાં પણ. જીવનમાં દોસ્તી ઘણા સાથે હોય પણ સૌથી કરીબી વ્યક્તિની સંખ્યા એક આંકડામાં જ હોય. આ બંને બહેનપણીઓ એકબીજા માટે એવી જ વ્યક્તિ હતી. દોસ્તીમાં હોય એવા જજમેન્ટ વગરના ને અટેચમેન્ટવાળા એમના સંબંધો હતા. દોસ્તીના સહારે કોલેજની જીંદગી પસાર થતી હતી ને જીંદગીના સહારે તેમની દોસ્તી વધુ ગાઢ થતી હતી. પણ કોલેજ પુરી થઈ ને તેમની દિશા ફંટાઈ. ના, સંબંધોની નહીં, કાર્યક્ષેત્રની. બંને ન મળી શકવાના, સતત સાથે નહીં રહી શકવાના ને ઢગલાબંધ વાતો નહીં કરી શકવાના કારણે ઉદાસ થઈ ગઈ. તેમને એમ થવા લાગ્યું કે હજુ વધુ સમય કોઈ બહાને સાથે રહેવા મળ્યું હોત તો, અથવા જ્યારે સાથે હતાં ત્યારે હજુ વધુ મજા ને મસ્તી કરી હોત તો. બંને માંડ થોડા મહિને મળી શકતી ને મળે એ પહેલાં, ત્યારે ને પછી પણ એ સમય અફસોસમાં જ વિતાવે. પણ એકવાર તેમનો દ્રષ્ટિકોણ બદલાયો. તેમણે નક્કી કર્યું કે ભલે ઓછું મળાય પણ જ્યારે મળીએ ત્યારે જગ ભૂલીને મનફાવે એ મજા કરીશું, એ ક્ષણોનો આનંદ લૂંટીશું ને એ પછી પણ કોઈ જ અફસોસ નહીં. બે મહિને એક વાર બંને મળવા લાગી ને આખો દિવસ વાતો, ધમાલ, કૂથલી, ખરીદી, નાસ્તો, રખડપટ્ટી એમ બધું જ કરવા લાગી. જે ક્ષણો સામે છે બસ એ જ બધું છે એમ માન્યું તો અફસોસ ગાયબ થઈ ગયો ને આનંદ હાજર થઈ ગયો!

વી હેવ વ્હોટ વી હેવ વ્હેન વી હેવ ઈટ (We have what we have when we have it). આ ક્વોટ છે 'કેપ્ટન અમેરિકા: સિવિલ વોર' ફિલ્મનું, જેમાં કોઈના મૃત્યુ પછી દુઃખની ઘડીઓમાં એક વ્યક્તિની મિત્ર તેને આ ક્વોટ સાથે કહે છે, 'એ મૃત સ્વજન હતું ત્યાં સુધી હતું ને હવે નથી. તમે સાથે ખૂબ સારો સમય વિતાવી લીધો છે એ મહત્વનું છે.' કેટલી ખૂબસૂરત વાત છે નહીં! જે કંઈ પણ આપણી પાસે હોય એ બસ ત્યારે જ હોય જ્યારે એ હોય. જ્યારે હોય ત્યારે એમાંથી પૂરેપૂરું મેળવી લેવું એ આપણા હાથમાં છે. વ્યક્તિ હોય કે વસ્તુ, એ સાથે હોય ત્યારે એનું મહત્વ સમજીને એ સમય આનંદથી જીવી લઈએ તો એમાં સંબંધનું બધું જ આવી જાય. અફસોસ સ્વાભાવિક છે, કોઈ ન હોય પાસે ત્યારે એ થાય જ. પણ એ નહીં હોવાનો અફસોસ યોગ્ય છે, એ હતા ત્યારે એ સમય ન માણી શક્યા એ અફસોસ ખતરનાક છે! 

લિવ ઇન ધ મોમેન્ટ! જીવતા જ હોઈએ છીએ ને આપણે જીવનની દરેક ક્ષણમાં. છતાં બે ગણું જીવવું, અર્થસભર જીવવું, જે ચાલી રહ્યું છે એમાં જીવવું, ખુશીને પોતીકી કરીને જીવવું એ મર્મ છે. ભૂતકાળની યાદ ને ભવિષ્યની યોજના જે હોય તે પણ આપણી પાસે હંમેશા એક વસ્તુ તો રહેવાની જ-વર્તમાનની ક્ષણ. બસ એમાં જીવી લેવાનું ભરપૂર. એ ક્ષણમાં જે ચીજ નજીક છે એનો વધારે સથવારો મેળવી લઈને સાર્થક કરી દેવાનું સઘળું! 

ક્યારેક કોઈ વસ્તુ જતી રહેતી હોય છે હંમેશા માટે. ને ક્યારેક અમુક પાછી આવે પણ ખરી, પણ એ આવે ત્યારેય ‘વી હેવ…’ તો લાગુ પડે જ. એ પાછી આવી છે તો હવે એ છે. તેની સચ્ચાઈ એ જ હોવાની-જે હોય એ ત્યારે જ હોય જ્યારે એ હોય, એ પછી નથી જ હોતું. હોવાની અનુભૂતિ થાય પણ સ્વરૂપ અલગ હોય. યાદ, અફસોસ, સ્વપ્ન, મહેચ્છા એ અસલ નહીં પણ આપણામાં રહેલી નકલો છે. નકલો પણ કામની જ, બસ એ અસલ ન કહેવાય, મૂળ ક્ષણ ન કહેવાય. એ એ નથી જે આપણી પાસે હતું જયારે એ આપણી પાસે હતું. ‘હતું’ પહેલા ‘છે’ હોય ને ‘છે’ વધુ જીવંત હોય. ‘છે’ને છાતીએ વળગાડી લેવાનું હોય એ ‘હતું’ બને એ પહેલા. 

જયારે કોઈ વ્યક્તિ કે વસ્તુ આપણી સમીપ હોય, ત્યારે એ સંપૂર્ણ હોય. સમય ગયા પછી એ સંપૂર્ણતાને આપણે યાદ કરીએ ત્યારે અફસોસ પણ આનંદમય લાગવો જોઈએ. કોઈ દૂર હોય કે સાવ જ ન હોય એમ બને ને ત્યારે એ હકીકત બની જાય પણ એ નજીક હતા ત્યારની હકીકત શું એ એ વખતે આપણે જ નક્કી કરવાની હતી. વાત બસ એટલી જ છે કે હોવાના સુખની પરાકાષ્ઠા ન હોવાના દુઃખની પરાકાષ્ઠાથી ક્યાંય વધુ હોય તો ક્ષણ સમય બને, એક ખુશહાલ સમય!

ક્વોટમેનિયા:

જે-તે ક્ષણમાં હરખ ને હાજરી એટલે આયખાનું હાર્દ!